Bệnh suy thận ở người cao tuổi: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Suy thận, một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và ngày càng phổ biến, đặc biệt ở những người cao tuổi. Khi chức năng thận bắt đầu suy giảm, cơ thể không còn có khả năng lọc và loại bỏ chất cặn và chất độc hiệu quả, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Đối mặt với rủi ro này, việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, và các biện pháp phòng ngừa trở nên cực kỳ quan trọng. Hãy cùng VDL Bình Mỹ tìm hiểu về bệnh suy thận ở người cao tuổi trong bài viết sau đây nhé.

Suy thận là gì

Suy thận là một tình trạng y tế trong đó thận không còn có khả năng thực hiện chức năng của mình một cách hiệu quả. Thận có vai trò quan trọng trong việc lọc và loại bỏ chất cặn và chất độc ra khỏi máu, cũng như duy trì cân bằng chất lỏng và điện giải trong cơ thể. Khi thận suy yếu, chúng không thể thực hiện những nhiệm vụ này một cách đầy đủ, dẫn đến sự tích tụ các chất độc và chất lỏng trong cơ thể.

Có hai loại suy thận chính: Suy thận cấp tính và Suy thận mãn tính

1. Suy thận cấp tính (AKI): Phát triển nhanh chóng, thường do tổn thương trực tiếp đối với thận, như chấn thương, nhiễm trùng nặng, hoặc phản ứng với một số loại thuốc.
2. Suy thận mãn tính (CKD): Phát triển dần dần qua nhiều năm và thường là kết quả của các bệnh mãn tính như tiểu đường và cao huyết áp, có thể gây tổn thương thận không thể hồi phục.

Nguyên nhân gây ra bệnh lý

Suy thận ở người cao tuổi thường xuất phát từ hai yếu tố chính là sự giảm chức năng thận tự nhiên và tăng nguy cơ từ các bệnh lý đồng mắc.

Khi tuổi tác tăng, các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả thận, bắt đầu mất đi khả năng hoạt động hiệu quả. Điều này phần lớn là do giảm số lượng và hiệu suất của nephrons – các đơn vị chức năng cơ bản của thận, chịu trách nhiệm cho việc lọc máu. Với sự giảm dần của các nephron, thận không còn có khả năng lọc chất độc và chất cặn ra khỏi máu một cách hiệu quả, dẫn đến suy giảm chức năng thận.

Bên cạnh đó, người cao tuổi thường phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe khác như cao huyết áp, tiểu đường, và bệnh tim mạch. Tất cả đều có thể gây áp lực lên thận và làm tăng nguy cơ suy thận. Các bệnh lý này, khi không được kiểm soát tốt, có thể làm tổn thương thận dần dần và không hồi phục, dẫn đến sự suy giảm chức năng của chúng.

Người cao tuổi thường xuyên phải sử dụng nhiều thuốc

Bên cạnh đó, người cao tuổi thường phải dùng nhiều loại thuốc khác nhau để điều trị các bệnh nội khoa. Một số thuốc có thể có tác dụng phụ làm tổn thương thận hoặc tăng cường áp lực lên chức năng thận. Đồng thời, người cao tuổi thường gặp vấn đề với việc ăn uống, bao gồm cả teo gai lưỡi, làm giảm phản xạ khát. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu nước, ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng thận. Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết cũng có thể làm tăng nguy cơ suy thận.

Do đó, việc theo dõi và quản lý sức khỏe thận là vô cùng quan trọng đối với người cao tuổi. Cả trong việc phát hiện sớm các dấu hiệu suy giảm chức năng thận và trong việc kiểm soát các bệnh lý có thể ảnh hưởng đến thận.

Triệu chứng suy thận ở người cao tuổi

Triệu chứng suy thận ở người cao tuổi có thể biến đổi và không luôn rõ ràng, nhưng một số dấu hiệu và triệu chứng thông thường bao gồm:

• Mệt Mỏi và Giảm Sức Chịu Đựng: Do sự giảm chức năng thận, cơ thể không thể lọc chất độc hiệu quả, dẫn đến sự tích tụ các chất độc trong máu, gây mệt mỏi và suy nhược.
• Phù Nề: Sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể do thận không thể loại bỏ chất lỏng dư thừa, thường thấy ở mắt cá chân, chân, và tay.
• Khó Thở: Tích tụ chất lỏng trong phổi có thể gây khó thở.
• Thay Đổi trong Lượng và Tần Suất Tiểu Tiện: Bao gồm tiểu ít hơn bình thường, tiểu đêm nhiều, hoặc thậm chí tiểu ra máu.
• Cảm Giác Nôn Mửa và Buồn Nôn: Tích tụ chất độc trong máu có thể kích thích vùng óc nôn, gây ra cảm giác buồn nôn và nôn mửa.
• Giảm Khả Năng Tập Trung và Hỗn Loạn: Sự tích tụ chất độc có thể ảnh hưởng đến chức năng não, gây ra các vấn đề về tinh thần và tập trung.
• Thay Đổi Trong Hương Vị Thức Ăn và Chán Ăn: Nhiều người bị suy thận trải qua sự thay đổi trong hương vị thức ăn hoặc cảm giác không ngon miệng.
• Sự Suy Giảm Trí Nhớ hoặc Rối Loạn Tinh Thần: Tích tụ chất độc có thể ảnh hưởng đến não, gây ra các vấn đề về trí nhớ và tinh thần.
• Sự Xuất Hiện của Dấu Hiệu Da Như Ngứa hoặc Màu Đổi: Do chất độc tích tụ trong cơ thể.

Triệu chứng suy thận

Nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, đặc biệt ở người cao tuổi, quan trọng là phải thăm bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Suy thận có thể tiến triển mà không có dấu hiệu rõ ràng, do đó việc phát hiện sớm là chìa khóa để điều trị bệnh.

Phòng ngừa và điều trị suy thận ở người cao tuổi

Suy thận nên ăn gì và cần tránh gì

Để phòng ngừa suy thận ở người cao tuổi, việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh là rất quan trọng. Dưới đây là một số khuyến nghị về thực phẩm nên ăn và những thứ cần tránh:

Suy Thận Nên Ăn Gì

• Thực Phẩm Giàu Chất Xơ: Rau, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
• Chất Đạm Chất Lượng Cao: Thịt gà, cá, trứng, đậu nành và các sản phẩm từ sữa ít béo cung cấp chất đạm cần thiết mà không gây áp lực nhiều lên thận.
• Nguồn Chất Béo Lành Mạnh: Dầu ô liu, dầu hạt lanh, và các loại hạt cung cấp chất béo không bão hòa tốt cho sức khỏe tim mạch.
• Thực Phẩm Giàu Canxi và Vitamin D: Sữa ít béo, rau xanh, và cá hồi giúp duy trì sức khỏe xương và thận.

Suy Thận Cần Tránh Gì

• Thực Phẩm Cao Natri: Hạn chế muối và thực phẩm chế biến như đồ hộp, đồ đóng gói, và thức ăn nhanh, vì chúng có thể gây huyết áp cao và gây áp lực lên thận.
• Chất Đạm Dư Thừa: Việc tiêu thụ quá nhiều chất đạm, đặc biệt từ thịt đỏ, có thể tăng áp lực lên thận.
• Thực Phẩm Giàu Kali và Phốt Pho: Các loại rau quả như chuối, cam, khoai tây, và các sản phẩm từ sữa có thể cần hạn chế nếu mức kali hoặc phốt pho trong máu cao.
• Thức Uống Có Caffeine và Rượu: Caffeine và rượu có thể làm tăng nguy cơ mất nước và gây áp lực lên thận.

Suy thận nên ăn gì và kiêng gì

Việc duy trì chế độ ăn uống dinh dưỡng và lành mạnh, cùng với việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ như cao huyết áp và tiểu đường, là chìa khóa để giảm nguy cơ suy thận ở người cao tuổi. Luôn tư vấn với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có kế hoạch ăn uống phù hợp với nhu cầu và tình trạng sức khỏe cá nhân.

Làm gì khi chức năng thận suy giảm

• Tái Khám Định Kỳ Theo Lịch Hẹn của Bác Sĩ: Tuân theo lịch tái khám để bác sĩ có thể theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe và điều chỉnh phác đồ điều trị khi cần thiết.
• Tránh Các Thuốc Không Rõ Nguồn Gốc và Độc Hại Đối Với Thận: Chỉ sử dụng thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ và tránh những loại thuốc có thể gây hại cho thận.
• Điều Trị Triệt Để Các Bệnh Lý Hệ Niệu: Bao gồm sỏi thận và nhiễm trùng tiểu, vì chúng có thể làm tồi tệ thêm tình trạng của thận.
• Kiểm Soát Huyết Áp: Duy trì trị số huyết áp dưới 130/80 mm Hg giúp giảm gánh nặng lên thận và làm chậm tiến triển của bệnh.
• Kiểm Soát Đường Huyết: Mục tiêu HbA1c dưới 7% giúp ngăn chặn các biến chứng của đái tháo đường, bao gồm cả tổn thương thận.
• Kiểm Soát Cholesterol LDL: Giữ LDL dưới 130 mg/dL giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch, điều này rất quan trọng đối với bệnh nhân suy thận.
• Kiểm Tra Lượng Kali trong Máu: Lượng kali cao có thể gây nguy hiểm, đặc biệt là ở những bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối.
• Chuẩn Bị Điều Trị Thay Thế Thận ở Giai Đoạn 4 và 5: Khi suy thận tiến triển đến giai đoạn nặng, cần xem xét các phương pháp điều trị thay thế như lọc máu ngoài cơ thể (dialysis) hoặc ghép thận.
• Chuẩn Bị cho Chạy Thận Nhân Tạo: Nếu lựa chọn dialysis, cần phẫu thuật tạo AVF (Arteriovenous Fistula) trước khi bắt đầu lọc máu khoảng 3-6 tháng.